Jou lening aan 'n vriend of ‘n familielid - Wanneer moet jy as 'n kredietverskaffer registreer?

“In life, we never lose friends, we only learn who the true ones are” (Onbekende outeur)

Om geld aan 'n vriend of familielid wat in finansiële nood verkeer, uit te leen, klink na 'n natuurlike ding om te doen. Wees maar versigtig – as verhoudings versuur en jou vriend/familielid jou nie meer kan of wil terugbetaal nie, kan jy dalk vind dat jy ook nie jou geld mag terugeis nie.

Die gevaar is dat, as jy ingevolge die Nasionale Kredietwet as ’n kredietverskaffer geregistreer moes wees, maar dit nie gedoen het nie, sal jou lening ’n onwettige kredietooreenkoms wees en dus nietig en onafdwingbaar wees. Jy kan selfs boetes opgelê word vir nie-nakoming van die vereiste om as kredietverskaffer te registreer.

Slegs sogenaamde lenings op armlengte val onder die Nasionale Kredietwet.

'n Onlangse saak van die Appèlhof het gehandel oor die kritieke vraag of die lening “op armlengte” aangegaan is of nie.

Dit is van die uiterste belang. Slegs 'n lening wat "op armlengte" toegestaan is, val onder die bepalings van die Nasionale Kredietwet. Die vraag wat hiedie armlengte behels en wat nie, is 'n komplekse een, maar die faktore wat die Appèlhof hier in ag geneem het, bied ‘n goeie voorbeeld van wat die hof sal oorweeg.
 

Wat was hier ter sprake? Die bedrag van R15 miljoen is op informele wyse en met 'n handdruk aan ‘n goeie vriend uitgeleen.

• 'n Lening van R15 miljoen wat een sakeman aan 'n ander gemaak het, was "informeel van aard, dit was met 'n handdruk verseël en daar was geen rente wat gehef is nie." Later het die skuldenaar 'n skriftelike “Erkenning van Skuld” vir die R15 miljoen onderteken, met 'n grasietydperk van ses maande wat toegestaan is, voordat rente as gevolg van wanbetaling sou begin oploop. Die uitlener het nooit as 'n kredietverskaffer geregistreer nie.
  
  
• Die hooggeregshof het aanvanklik bevind dat die leningsooreenkoms en die erkenning van skuld onderhewig was aan die Nasionale Kredietwet en daarom onwettig was.
  
  
• Gelukkig vir die uitlener het die Appèlhof hierdie bevinding later op appèl omgekeer. Op die feite het die hof bevind dat hierdie lening nie "op armlengte" gemaak was nie en dat dit gevolglik nie onderhewig was aan die voorskrifte van die Nasionale Kredietwet nie. Die sleutelfaktore wat die hof oorweeg het om by hierdie bevinding uit te kom, was die volgende-
  
  
  • Die leningsooreenkoms was mondelings en informeel aangegaan,
    
    
  • Die partye het vriende geword en het “... 'n hegte band gevorm op ‘n persoonlike vlak buite om die sakewêreld. Die lening is as 'n vriendskapsgebaar aangebied”,
    
    
  • Die uitlener het gewoonlik nie geld uitgeleen nie, en hierdie was 'n eenmalige gebeurtenis,
    
    
  • Geen rente is op hierdie lening gehef nie, behalwe ingeval van wanbetaling en die lener het ook nie op kommersiële vlak “probeer om die grootste moontlike voordeel uit die transaksie te verkry nie”.
    
    
• Die uiteinde van die saak – die uitlener se posisie word erken, die leningsooreenkoms en die erkenning van skuld is geldig en nie ingevolge die voorskrifte van die Nasionale Kredietwet nietig nie, en die uitlener kan aangaan om sy R15 miljoen wat hy uitgeleen het, van die skuldenaar te verhaal.

Moet egter nie onnodige kanse waag nie!

Om 'n informele leningsooreenkoms met 'n handdruk aan te gaan, is goed en wel, maar dit kon vir die uitlener baie sleg uitgedraai het. R15 miljoen is baie geld om te verloor. Maak eers seker waar jy staan en of jou ooreenkoms wettig is, voordat jy geld begin uitleen.