Moenie 'n lening of krediet aan enigiemand verleen nie, nie eers 'n vriend nie, sonder om regsadvies hieroor te verkry nie!

“The requirement that credit providers must be registered allows for their control and regulation, especially in relation to their financial probity and integrity, thereby avoiding the unscrupulous exploitation of credit consumers by so-called fly-by-night operators and loan sharks.” (Dit kom netso uit hierdie uitspraak.) 

’n Onlangse hooggeregshofsaak beklemtoon weereens die gevare daarvan om geld uit te leen, of om krediet te verleen, in stryd met ons kredietwette. As jy die risiko verstaan wat daaraan verbonde is om 'n ongeregistreerde kredietverskaffer te wees en om nie aan die Nasionale Kredietwet (NCA) se voorskrifte te voldoen nie, kan jy jouself teen die potensiële wetlike en finansiële verliese beskerm.

Die goeie vriendskap is daarmee heen en saam met dit ook die uitstaande leningsbedrag van R1,5 miljoen. 

• Die partye wat by hierdie ongelukkige sage betrokke was, het voorheen ‘n hegte vriendskap gedeel. ’n Toegelate, nie-praktiserende advokaat, het as ’n trustee van sy vriend se persoonlike trust opgetree. Hy het die vriend (wat pas sy huis verkoop het) gevra vir ’n lening. Die vriend was heeltemal hiervoor te vinde en leen dan die bedrag van altesaam R2,5 miljoen aan ons nie-praktiserende advokaat uit.
  
  
• Kom ons vereenvoudig die lang en ingewikkelde feitegeskiedenis. Dispute het tussen die partye ontstaan en hulle het 'n reeks skulderkennings opgestel en onderteken om die bestaan en reëlings van die lening te dokumenteer. Met die laaste skulderkenning het die partye 'n skikkingsooreenkoms of kompromie gesluit.
  
  
• Oor die termyn van die lening het die lener betalings van net meer as R3 miljoen aan die uitlener gemaak. Die partye het hul dispuut na arbitrasie verwys en die arbitrasietoekenning is gemaak. Hierna het die lener sy gewese vriend in die hooggeregshof gedagvaar vir die betaling van die balans van R1 535 000 wat ingevolge die leningsooreenkoms nog betaalbaar sou wees.
  
  
• Die hof het bevind dat die oorspronklike leningsooreenkoms en die daaropvolgende skulderkennings onregmatig en ongeldig was, en het gevolglik die uitlener se eis van die hand gewys. Dit het beteken hy kon nie die uitstaande bedrag van R1,5 miljoen en ook nie die regskostes en ook nie verdere rente verhaal nie. Dit is 'n duur les en voornemende uitleners van geld moet deeglik kennis neem hiervan.

Hoe kan jy alles verloor as jy nie aan die voorskrifte van die Nasionale Kredietwet voldoen nie?

Onthou dat die Nasionale Kredietwet ten doel het om mense teen ander (en beslis ook teen hule eie swak oordeel en desperaatheid) te beskerm. Dit beskerm verbruikers daarteen om skuld bo hul finansiële vermoë aan te gaan. Daarom vereis die wet dat, met slegs 'n paar uitsonderings na, "kredietverskaffers" (wat enigiemand sal insluit wat geld leen of wat selfs krediet aan 'n vriend verleen)-

1. Moet registreer ingevolge die Nasionale Kredietewet; en
   
   
2. Moet ‘n volledige ondersoek doen ('n "kredietbeoordeling") om eers vas te stel of die potensiële lener in 'n finansiële posisie is om die lening te bekostig en ook daarna in staat sal wees om die leningspaaimente en die volle lening oor die ooreengekome termyn terug te kan betaal.

In slegs ‘n paar gevalle is registrasie onnodig – byvoorbeeld lenings tussen familielede wat finansieel van mekaar afhanklik is, terwyl “armlengte” leningstransaksies as 'n algemene reël onder die Nasionale Kredietwet  sal val. Daar is ander gevalle waarin die Nasionale Kredietwet nie van toepassing is nie of slegs gedeeltelik van toepassing sal wees; maar hier is soveel grys areas, en wetsveranderings, en hofuitsprake wat oor tyd die grense en die beskerming verskuif, dat jy beslis toegepaste regsadvies moet verkry voordat jy ‘n lening aan enigiemand maak – al maak jy die lening aan jou beste vriend.

Jou risiko is dat enige lening wat 'n ongeregistreerde kredietverskaffer verleen, heel moontlik nie deur die hofproses ingevorder kan word nie. Dit beteken jy kan alles verloor wat jy uitgeleen het.  Daar is die skrale hoop dat 'n hof die diskresie sal gebruik om ‘n bevel te maak gebaseer op wat reg en billik is. Dit is egter geen vaste fondament om jou lening op te maak nie. Jy sal jou optrede moet regverdig en verklaar waarom jy ‘n lening gemaak het wat nie voldoen het aan die voorskrifte van die Nasionale Kredietwet nie. Jy moet dan hoop dat die hof dit oor die hoof kan sien en daarna op ‘n oorwig van waarskynlikhede in jou guns bevind dat dit reg en billik sal wees as die lening of die oorblywende kapitaalgedeelte daarvan wel aan jou terugbetaal moet word.  Die veiligste roete is natuurlik om te registreer ingevolge die Nasionale Kredietwet, die alternatiewe opsie is om elke keer op die spesifieke feite regsadvies te verkry om te bepaal of die spesifieke lening afdwingbaar sal wees, al is jy nie geregistreer nie; voordat jy die lening maak. Selfs dan bly jy steeds op risiko dat jy nie die lening sal kan invorder nie.     

Daar is ook gevalle waar die hof geen diskresie het om tot jou redding te kom nie. Dit is presies wat in hierdie geval gebeur het, want die eis hier was nie op die oorspronklike kredietooreenkoms gebaseer nie, maar op 'n daaropvolgende skikkingsooreenkoms wat die partye daarna gesluit het. Die hof het hier geen diskresie gehad nie.

Daar is ook nie meer enige drempels nie – alle lenings is in gevaar.

Ten slotte, moet jy weet dat die historiese skulddrempel van R500,000 wat op ‘n tyd van toepassing was, sedert 2016 weggeval het en enige lening van enige bedrag is sedertdien onderhewig aan die Nasionale Kredietwet. Netso, tot 2014 was jy eers verplig om as kredietverskaffer te registreer as jy meer as 100 kredietooreenkomste of skuldooreenkomste gesluit het. Vanaf 2014 moet jy registreer as kredietverskaffer al wil jy net een enkele leningsooreenkoms aangaan waarin jy geld wil uitleen.