'n Valentynsdaggedagte vir almal in ‘n lewensverhouding: Wat is 'n “universele vennootskap”?

"Die huwelik is die hoofoorsaak van egskeiding" volgens Groucho Marx.

Dink hierdie Valentynsdag aan die wetlike aspekte gekoppel aan jou romantiese verhouding. Toegegee, dit is beslis nie so opwindend as die tradisionele liefdesverklarings aan jou Valentyn gerugsteun deur sjokolade en blomme nie. Tog is hierdie aspekte uiters belangrik om 'n sterk, toegewyde lewensvennootskap tussen julle te verseker waarin albei van julle duidelikheid het oor julle onderskeie finansiële en wetlike verantwoordelikhede.

’n Onlangse hooggeregshofbeslissing plaas weer die kollig op die ongelukkige realiteit dat lewensmaats in ‘n saamwoonverhouding deurlopende regs- en finansiële risiko loop. Dit is daarom belangrik dat hulle hul posisie teenoor mekaar duidelik maak in hul skriftelike en getekende saamwoonooreenkoms en deur gepaste testamente op te stel en te onderteken.

Daar is nie iets soos 'n "gemeenregtelike huwelik" nie (“common law marriage”)

Ons reg erken nie die konsep van 'n gemeenregtelike huwelik nie. Óf jy is formeel getroud, óf jy val buite die wetlike beskerming wat slegs vir getroude paartjies beskikbaar is. Die gevolg – as julle skei, of wanneer (nie as nie) een van julle sterf, kan meebring dat die minder finansieel sterk lewensmaat benadeel word, of dalk selfs behoeftig gelaat kan word, al het die partye vir dekades saamgewoon.

Die oplossing – 'n saamwoonooreenkoms en bygewerkte testamente.

Hierdie twee dokumente kan vinnige en effektiewe beskerming aan lewensmaats bied-

1. 'n Saamwoonooreenkoms wat opgestel en aangepas is om aan julle spesifieke omstandighede en behoeftes te voldoen. Daarin gaan julle die belangrike aspekte hanteer en met mekaar ooreenkom. Dink aan aspekte soos in wie se naam bates en laste gaan wees, wie gaan watter uitgawes dek, hoe gaan julle jul geldsake en bates verdeel as julle paaie skei, wat is jul ondernemings teenoor mekaar rakende finansiële ondersteuning en onderhoud, hoe gaan julle ouerlike regte en pligte ten opsigte van kinders hanteer en so meer.
   
   
2. ’n Testament. Julle kan vir elkeen van julle ‘n verskillende testament opstel of julle kan een gesamentlike testament vir julle laat opstel. Maak seker dat julle aan alle geldigheidsformaliteite voldoen en dat beide van julle jul onderskeie wense duidelik en ondubbelsinnig uiteensit. 'n Belangrike (soms verwaarloosde) aspek hier is om jou testament gereeld te hersien en indien nodig, om dit dan aan te pas om tred te hou met enige lewens- en finansiële veranderinge.

Kom ons gaan nou na die "tweede prys" alternatief – om 'n "universele vennootskap" te bewys.

Wat is 'n "universele vennootskap" en hoe bewys jy dit?

As julle nie 'n saamwoonooreenkoms in plek het nie en ook nie jul testamente in plek het nie, is jou enigste kans dalk om jou op 'n universele vennootskap te beroep.

Hierdie uittreksels uit die uitspraak van die Hooggeregshof (vrylik vertaal) sit die aspekte wat jy sal moet bewys, volledig uiteen-

• “'n Universele vennootskap is 'n ooreenkoms tussen partye om hul eiendom en hul winste en verliese te deel. Die vennootskap hoef nie vir 'n kommersiële doel gevorm te word nie.
  
  
• Dit kom gewoonlik tot stand, hetsy uitdruklik of stilswyend, tussen ‘n ongetroude paartjie wat saamwoon, hoewel dit nie noodsaaklik is om saam te woon nie.
  
  
• Die vereistes vir die bestaan van 'n universele vennootskap is dieselfde as díe vir ‘n vennootskap in die algemeen.
  
  
• Waar 'n stilswyende universele vennootskap beweer word, sal 'n hof die bestaan daarvan bevestig indien die optrede van die partye sodanig is dat dit meer waarskynlik is dat so 'n vennootskapsooreenkoms tussen hulle bereik is as nie.
  
  
• 'n Vennootskap bestaan as "elkeen van die partye iets in die vennootskap inbring of hulself verbind om iets daarin in te bring, hetsy dit geld, of arbeid of vaardigheid is"; indien die ooreenkoms gesluit word tot “die gesamentlike voordeel van beide partye”; en as die oogmerk van die vennootskap wesenlike gewin is (“if the object of the partnership is material gain”).
  
  
• Die vraag is … na die evaluering van al die feite as geheel, is die waarskynlike afleiding dan dat daar wel ’n universele vennootskap tussen die partye ontstaan het?”

'n Ongelukkige familiedispuut wys vir ons hoekom dit die tweede prys is.

• In hierdie geval het twee lewensmaats vir 26 jaar hul lewens en al hul bates gedeel "soortgelyk aan 'n huwelik in gemeenskap van goed". Die partye het ook in hierdie tyd die "voordele en laste" van 'n aantal eiendomsontwikkelingsprojekte gedeel. Beide van hulle het volgens die hof, elkeen iets in die vennootskap ingebring. Haar bydrae was meestal finansieel, syne (as argitek) meestal in sy professionele dienste. Hul vennootskap was nie net 'n lewensvennootskap nie, dit het ook ten minste gedeeltelik oor hul gesamentlike materiële gewin gegaan.
  
  
• Hul lewensverhouding is beëindig deur die dood van die een lewensmaat, wat sonder ‘n testament gesterf het, nadat sy demensie ontwikkel het. Die ander lewensmaat het voorheen voorgestel dat hulle beide testamente opstel en onderteken om hul boedels oor en weer aan mekaar na te laat. Hy het dit wel gedoen, maar sy lewensmaat het geweier om dit te doen omdat sy nie bereid was om haar eie sterflikheid te oorweeg nie.
  
  
• Haar dogter is aangestel as eksekuteur van haar ma se bestorwe boedel. Die dogter het geweier om enige eis van die langslewende lewensmaat te erken. Daar was rusies en uitsettings, waarna 'n moeilike hooggeregshofstryd gevolg het.
  
  
• Die hof bevind dat die oorlewende lewensmaat op die feite daarin geslaag het om die bestaan van 'n universele vennootskap tussen die partye te bewys. Die hof bevind dat die partye se vennootskap "ook duidelik ten minste gedeeltelik oor materiële gewin gegaan het". Die hof bevind dat die oorlewende vennoot in elk geval die helfte van die oorledene se boedel moet erf omdat ons howe aanvaar dat "partye in 'n permanente saamwoonverhouding waarin die partye wedersydse pligte van onderhoud teenoor mekaar onderneem het, geregtig is om te erf soos wat gades sou.”
  
  
• Die oorlewende lewensmaat kry dus die volle helfte van die oorlede lewensmaat se gehele boedel. Die hof gelas ook dat die dogter as eksekuteur verwyder word en dat sy die regskostes moet betaal.

Wat leer ons hieruit?

Die kern van die saak is egter dat die element van “materiële gewin” wat so duidelik gegeld het vir die gesamentlike verkryging van bates in hierdie spesifieke lewensverhouding afwesig sal wees (of ten minste moeilik gaan wees om te bewys) in baie ander saamwoonverhoudings.

Eerste prys moet dus altyd wees om die risiko's, vertraging, spanning en koste te vermy om die bestaan van 'n universele vennootskap en/of wederkerige ondersteuningspligte te probeer bewys. Hiervoor moet die lewensmaats beide 'n omvattende saamwoonooreenkoms en 'n gesamentlike testament of wederkerige testamente in plek hê.